Divan edebiyatı nazım biçimleri, aruz ölçüsüyle yazılan, belirli kurallara ve kalıplara sahip şiirlerdir. Temelde beyit ve dörtlük esasına dayanır. İşte bazı önemli divan edebiyatı nazım biçimleri:
- Gazel: Aşk, şarap, güzellik gibi konuları işleyen, ilk beyti kendi içinde kafiyeli (aa) olan ve sonraki beyitlerin ikinci mısraları ilk beyitle aynı kafiyede (ba, ca, da...) olan nazım biçimidir. Genellikle 5-15 beyit arasında değişir. En güzel beytine beytül gazel veya şah beyit denir. Son beytinde şairin mahlası bulunur.
- Kaside: Bir kişiyi (genellikle devlet büyüğü) övmek amacıyla yazılan, gazele benzeyen fakat daha uzun olan (33-99 beyit) nazım biçimidir. Kendi içinde bölümlere ayrılır: Nesib (Teşbib), Girizgah, Methiye, Fahriye, Tegazzül, Dua.
- Mesnevi: Her beyti kendi içinde kafiyeli (aa, bb, cc, dd...) ve uzun konuların anlatılmasına uygun olan nazım biçimidir. Aşk hikayeleri, destanlar, öğretici konular mesnevi ile yazılmıştır. Beyit sayısı sınırlı değildir.
- Kıta: En az iki beyitten oluşan, gazele benzeyen fakat ilk beyti kendi içinde kafiyeli olmayan (ab, cb, db...) nazım biçimidir. Genellikle felsefi düşünceler, öğütler ve hicivler için kullanılır.
- Müstezat: Gazelin özel bir şeklidir. Her mısraın yanına kısa bir mısra daha eklenerek oluşturulur. Eklenen kısa mısralara ziyade denir.
- Rubai: Dört mısralık, genellikle felsefi ve düşünsel konuları işleyen nazım biçimidir. Kendine özgü aruz kalıpları vardır. (aaaa) şeklinde kafiyelenir.
- Tuyuğ: Rubai gibi dört mısradan oluşur. Halk edebiyatındaki maniye benzer. (aaaa) şeklinde kafiyelenir. Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı bir nazım biçimidir.
- Şarkı: Bestelenmek amacıyla yazılan, dörtlüklerden oluşan nazım biçimidir. Her dörtlüğün sonunda tekrarlanan mısralar bulunur (nakarat). Türklerin divan edebiyatına kazandırdığı bir nazım biçimidir.
- Terci-i Bent: Bentlerden oluşan bir nazım biçimidir. Her bendin sonunda tekrarlanan bir vasıta beyti bulunur. Vasıta beyti, her bendin sonunda aynı kalır.
- Terki-i Bent: Terci-i bent gibi bentlerden oluşur fakat her bendin sonundaki vasıta beyti değişir.
- Murabba: Dörtlüklerden oluşan bir nazım biçimidir. Genellikle (aaaa, bbba, ccca...) şeklinde kafiyelenir.
- Muhammes: Beş mısralı bentlerden oluşan bir nazım biçimidir.
- Tahmis: Başka bir şairin gazelinin her beytinin üstüne aynı vezin ve kafiyede üç mısra daha ekleyerek oluşturulan nazım biçimidir.
- Taştir: Bir şairin dizesinin ortasına, anlamı bozmadan, aynı vezinde bir dize eklenerek oluşturulan nazım biçimidir.